Hesperian Health Guides
Mikroblaryň we gurçuklaryň ýaýramagynyň öňüni almak
HealthWiki > Daşky gurşaw we adam saglygy > Bap 5: Zyýanly suwuň döredýän saglyk kynçylyklary > Mikroblaryň we gurçuklaryň ýaýramagynyň öňüni almak
- Içmek we ýuwunmak üçin suw çeşmelerini goraň we arassa suwdan peýdalanyň. Eger siz suwuň arassalygy barada şübhelenýän bolsaňyz, ony arassalaň.
- Hajathanadan soň we nahar taýýarlamazdan öň hökman elleriňizi ýuwuň. Arassa suw we sabyn ulanyň. Eger sabyn ýok bolsa, arassa çäge ýa-da kül ulanyň.
- Dyrnaklaryňyzy ösdürmäň. Bu elleriňiziň arassalygy üçin gowudyr.
![illustration of the below: cooking pot boiling.](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/2/2e/EHB_Ch5_Page_57-3.png/100px-EHB_Ch5_Page_57-3.png)
- Hajathanalardan peýdalanyň. Bu adamlary mikroblardan we gurçuklardan goraýar. Eger hajathana ýok bolsa, onda hajatlaryňyzy suwdan uzak ýerlerde ediň: adamlaryň we haýwanlaryň barmajak ýerinde täret ediň we ony gömüň.
- Iýmiti taýýarlamakda, saklamakda arassa we zyýansyz usullardan peýdalanyň. Miweleri we gök önümleri ýuwuň ýa-da gaýnadyň. Iýmit galyndylaryny mallara beriň ýa-da dökün hökmünde bir ýere üýşüriň. Zaýalanan önümleri ýok ediň, eti we deňiz önümlerini beýleki azyk önümlerinden aýry saklaň. Etiň, ýumurtganyň we balygyň gowy gaýnadylandygyna ýa-da gowrulandygyna göz ýetiriň. Gap-gaçlary ulananyňyzdan soň gaýnan suwda ýuwujy serişdeler bilen ýuwuň, mümkin bolan ýagdaýynda olary günde guradyň.
![illustration of the below: pig by a fence.](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/b/b4/EHB_Ch5_Page_57-4.png/150px-EHB_Ch5_Page_57-4.png)
- Mallaryňyzy iýmit önümlerinden we suw çeşmesinden uzakda saklaň.
- Gurçuklar aýaklaryňyz arkaly bedeniňize aralaşmaz ýaly, aýakýalaňaç gezmäň.
![illustration of the below: fish on a plate under a net dome.](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/6/6b/EHB_Ch5_Page_57-5.png/150px-EHB_Ch5_Page_57-5.png)
- Siňekler mikroblary ýaýratmaz ýaly, siňek tutujylar ýasaň we azyk önümleriň üstüni ýapyň. Siňeklerden goralýan hajathanalar hem olaryň köpelmeginiň öňüni alýandyrlar (7-nji baba ser.).
Mazmuny
Siňek tutujynyň plastmas çüýşeden ýasalyşy
![fly trap on the ground.](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/c/c7/EHB_Ch5_Page_57-6.png/150px-EHB_Ch5_Page_57-6.png)
- Plastmas çüýşesiniň ýokarky bölegini kesiň.
- Aldawaç hökmünde çüýşäniň içine süýji zat atyň.
- Çüýşäniň ýokarky bölegini onuň aşaky böleginiň içine başaşak salyň. Siňekler çüýşäniň içine girip, yzyna çykyp bilmezler.
- Çüýşe dolandan soň ony dökün üýşmegine ýa-da hajathana döküň.
- Muny etmezden ozal çüýşedäki siňekleriň barynyň ölendigine göz ýetiriň.
Siňekleri azaltmak üçin, siňek tutujylary hajathanalaryň ýanynda we iýmit taýýarlanylýan ýerlerde asyp goýuň.
Elleri ýuwmaklyk
![A man washes his hands under a tap.](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/f/f2/EHB_Ch5_Page_58-1.png/180px-EHB_Ch5_Page_58-1.png)
Mikroblar we gurçuklar zerarly ýüze çykýan saglyk kynçylyklarynyň öňüni almak üçin, hajathanadan, çagany ýuwundyranyňyzdan soň we iýip-içmezden öň, çagany naharlamazdan öň hemişe elleriňizi sabynlap ýuwuň.
Elleriňizi arkaýyn ýuwar ýaly, öýüňiziň golaýynda amatly şertleri dörediň.
![A woman shakes water from her hands.](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/d/d2/EHB_Ch5_Page_58-2a.png/180px-EHB_Ch5_Page_58-2a.png)
Elleri ýöne bir suwa ýuwmak ýeterlik däldir, hapany we mikroblary aýyrmak üçin elleriňizi sabyn bilen ýuwmaly. Elleriňizi sabynlap, suw kranynyny ýa-da elýuwary açyň. Eger olar ýok bolsa, legenden ýa-da haýsy hem bolsa bir gapdan peýdalanyň. Soňra elleriňizi arassa suwa oňat durlaň.
Elleriňizi arassa mata süpüriň ýa-da howada guradyň.
Elýuwar – ýönekeý ýuwujy enj
Elýuwarda ýuwnulanda, suw az mukdarda sarp edilýär. Mundan başga-da, akyp duran suwuň aşagynda elleri owkalap ýuwmaga mümkinçilik bolýar. Elýuwary elýeter materiallardan ýasamak mümkin we ony islendik ýerde: pejiň, hajathananyň ýanynda ýa-da bazarlarda goýmak bolýar.
Plastmas elýuwarlaryň ýasalyşy
Elýuwaryň bu görnüşini ýasamak üçin size gapagy towlanýan plastmas çüýşe (islendik miweli suwlardan boşan plastmas çüýşe) we sypal taýajyk, ruçkanyň boşan sterženi ýa-da islendik içi oýuk taýajyk gerek bolar.
![soda bottle.](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/b/bf/EHB_Ch5_Page_58-3.png/40px-EHB_Ch5_Page_58-3.png)
![straw.](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/c/ca/EHB_Ch5_Page_58-4.png/50px-EHB_Ch5_Page_58-4.png)
- Çüýşäni ýuwuň.
- Gyzdyrylan simiň ujy bilen çüýşäniň aşaky bölegini deşiň.
- Eger sypal taýajyk bolmasa, ruçkanyň sterženini arassalaň. Onuň ujuny kesip, çüýşäniň deşigine dykyň. Taýajyk deşikde berk durmalydyr.
|
|