Käbir galyndylar dargamaýar

---

HealthWiki > Daşky gurşaw we adam saglygy > Bap 18: Gaty galyndylar: saglyga howp salýan galyndylary peýdaly serişdelere öwürmek > Käbir galyndylar dargamaýar

---

Bu bapda:

 

Bu bapda:

• Bap 18: Gaty galyndylar: saglyga howp salýan galyndylary peýdaly serişdelere öwürmek
• Käbir galyndylar dargamaýar
• Galyndylaryň ýaramaz dolandyrylmagy we zir-zibilleriň garyşdyrylmagy
• Ýowar geçirmek we serişdeleri dikeltmek
• Zir-zibiller meselesini çözmek üçin gurnalýan köpçülikleýin gezelençler
• Jemgyýetiň gaty zir-zibiller boýunça maksatnamalary
• Zir-zibillerden howpsuz dynmak
• Zir-zibili arassaçylyk çukurlarynda gömmek
• Galyndylaryň mukdaryny nola barabar etmek
• Zir-zibiller we kanun

Zir-zibil meselesi hemme ýerlerde bardyr, sebäbi galyndylaryň köp bölegini biziň özümiz öndürýäris. Daş-töwerekden görşümiz ýaly, plastmassadan, aýnadan we metaldan emele gelen zirzibiller dargamaýarlar.

Birwagtlar iýmit we beýleki harytlar tebigy ýa-da köp ulanylmaga niýetlenen banan ýapraklary, gazet ýaly zatlara dolanýardy. Gaplar we beýleki peýdaly zatlar toýundan, agaçdan we ýerden alnan başga zatlardan ýasalýardy. Olar zir-zibil hökmünde taşlanylanda, tiz çüýräp, topraga siňýärdiler.

Häzirki döwürde bolsa senagatyň ösmegi bilen plastmassa, metallar, himikatlar giňden ulanylýar. Ulanylandan soň, önümleriň köpüsi zir-zibile öwrülýärler. Çüýşelerden, bedrelerden we sumkalardan başlap ulaga we kompýutere çenli ähli zatlar berk we ýeňil materiallardan ýasalýar. Şol materiallaryň çüýremegine we dargamagyna uzak wagt gerek bolýar. Harytlaryň gaplara, çüýşelere we polietilen paketlere salynmagy olaryň daşalmagyny we satylmagyny ýeňilleşdirse-de, has köp galyndyny emele getirýär.

Polietilen paketiň “ömür” aýlawy

Adamlar ozal zatlary daşamak üçin köplenç sebetleri we matadan tikilen sumkalary ulanýardylar. Indi bolsa biz plastmassa önümleriniň bir görnüşinden ýasalan polietilen paketleri ulanýarys. Her ýylda olaryň millionlarçasy öndürilip, ulanylandan soň zir-zibile öwrülýär.

Ýeriň ýa-da ummanyň düýbi burawlanyp, nebit alynýar.

Plastmassany öndürmek üçin, nebit arassalanýar we beýleki himikatlar bilen garylýar. Plastmassa çig malyndan köp önümler, şol sanda polietilen paketleri hem öndürilýär.

Polietilen paketler ýollarda, meýdanlarda, zir-zibil dökülýän ýerlerde taşlanýar. Olar suw akýan ýerleriň we akarlaryň dykylmagyna, haýwanlaryň boglup ölmegine getirýär. Polietilen paketler ýananda, zäherli gazlar bölünip çykýar. Olaryň dargamagy üçin näçe wagtyň gerek boljakdygyny hiç kim bilmeýär.

Nebitiň arzan we plastmassanyň oňaýly bolany sebäpli, polietilen paketler bütin dünýäde ulanylýar. Köplenç olary birnäçe minut ulanyp, taşlaýarlar