Köp sanly himiki duýgurlyk

---

HealthWiki > Daşky gurşaw we adam saglygy > Bap 16: Zäherli himikatlaryň zyýany > Köp sanly himiki duýgurlyk

---

Bu bapda:

 

Bu bapda:

• Bap 16: Zäherli himikatlaryň zyýany
• Zäherli himikatlaryň ýetirýän zyýany
• Himikatlaryň çagalara ýetirýän zyýany
• Önelgelilik ulgamynyň saglyk meseleleri
• Düwnük (rak) keseli
• Öýkeniň saglyk meseleleri
• Himikatlaryň nerw ulgamyna ýetirýän zyýany
• Himikatlaryň derä ýetirýän zyýany
• Köp sanly himiki duýgurlyk (KSHD)
• Himikatlaryň adam bedenine agram salmagy
• Agyr metallar
• DoH (Durnukly organiki hapalaýjylar)
• Radiasiýa
• Zäherlenme şikeslerini bejermek

Adamlaryň käbiri köp sanly himikatlaryň utgaşmasy ýa-da belli bir himikatyň uly mukdarynyň täsir etmeginiň netijesinde olarda köp sanly himiki duýgurlyk ýa-da ekologiýa keseli diýip atlandyrylýan kesele ýolugyp bilýärler. KSHD-li adamlar boýagda, atyrda, ulagda we gurluşyk materiallarynda bolýan umumy zäherleriň täsirine çendenaşa duýgur bolýarlar. Dümew, gözleriň gijemegi, kellagyry, bokurdagyň gijemegi, gulaklaryň agyrysy, kelle derisiniň agyrysy, aňyň bulaşmagy ýa-da ukuçyllyk, ýüregiň çalt urmagy, aşgazanyň işiniň bozulmagy, ýürekbulanma, sanjylar, içgeçmege we bogunlardaky agyry KSHD-niň alamatlarydyr.

Adamlaryň KSHD-niň dürli alamatlaryna arz edýändikleri sebäpli, saglygy goraýyş işgärleriniň köpüsi muňa himikatlar zerarly dörän hakyky keseldir diýip pikir etmeýärler. Olar kesel nerw dartgynlykdan ýüze çykandyr diýip pikir edýärler. Şeýle hem KSHD-ni allergiki täsirlilik bilen garjaşdyrýarlar, emma onuň tapawutlary bardyr:

• alamatlar himikatlaryň adama täsir eden ýagdaýynda ýüze çykýarlar;
• himikatlaryň eden täsiri uzaga (dowamly) çekip, möwsümleýin bolmaýar;
• alamatlar az mukdardaky täsirlerden ýüze çykýar;
• alamatlar olary döreden himikatlar ýok edilende aýrylýar;
• alamatlar gönüden-göni himikatlara degişli bolmadyk dürli maddalaryň bolan ýerinde hem ýüze çykýarlar (boýag we atyr ýa-da plastmassa, çilim tüssesi).

Öňüni almak we bejermek

KSHD-niň öňüni almagyň iň gowy usuly – ony döredýän himikatlaryň täsirinden gaça durmak. KSHD-ni bejermek adamyň özüne bagly, sebäbi her bir adamyň duýgurlygy aýry-aýry bolýar. Şeýle bolsa-da, daşky gurşawdaky zäherleriň ýok edilmegi ähli adamlaryň ýagdaýyny gowulandyryp bilýändir.